สัญญานปัญหาของสมองส่วนบริหารจัดการ (EFs) ในเด็ก

สัญญานปัญหาของสมองส่วนบริหารจัดการ (EFs) ในเด็ก

“สมองส่วนบริหารจัดการ (EFs) คือ ความสามารถของสมองส่วนหน้า (Prefrontal cortex) ที่ทำหน้าที่ควบคุมความคิด อารมณ์ พฤติกรรม ซึ่งช่วยให้เด็กสามารถพัฒนาทักษะที่จำเป็นสำหรับการทำกิจกรรมที่มีเป้าหมายในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็น การวางแผน การจัดการ การตัดสินใจ การแก้ไขปัญหา การปรับตัว และการตระหนักถึงอารมร์ตนเอง”

สัญญานปัญหาของสมองส่วนบริหารจัดการในแต่ละด้าน

ด้านความจำระยะสั้น (Working memory): คือ ความสามารถในการจำข้อมูลขณะทำงานที่มีความซับซ้อน หากเด็กมีปัญหาอาจแสดงพฤติกรรมดังต่อไปนี้

• มีความสับสนเมื่อได้รับข้อมูลที่มากเกินไป
• อาจขาดความต่อเนื่องในงานที่ตนเองกำลังทำอยู่
• มีความยากลำบากในการติดตามบทเรียนในชั้นเรียน
• มีความยากลำบากในการตั้งใจและจดจ่อในระยะเวลาที่เหมาะสม
• มีความยากลำบากมากในการแก้ปัญหาในใจ (เช่น คิดเลขในใจ)
• มีปัญหาการอ่านจับใจความ หรือการสรุปเนื้อหา
• มีความยากลำบากในการทำตามคำสั่งขั้นตอน

ด้านการคิดยับยั้ง (Inhibition): คือ ความสามารถในการหยุดพฤติกรรมหนึ่งๆ ของตนเองในเวลาที่เหมาะสม ทั้งในด้านการกระทำและความคิด หากเด็กมีปัญหาอาจแสดงพฤติกรรมดังต่อไปนี้

• มีความยากลำบากในการรอ
• รบกวน และขัดขวางกิจกรรมกลุ่ม
• สัมผัสสิ่งของหรือผู้คน
• ไม่ใส่ใจ ทำงานผิดพลาด
• อยู่ไม่นิ่ง
• ตอบสนองแบบอัตโนมัติ โดยไม่คิดไตร่ตรอง
• จมกับปัญหา ไม่สามารถหยุด ไตร่ตรอง หาวิธีการใหม่
• พูดเยอะ พูดไม่หยุด
• ตีความผิดความหมาย

ด้านการคิดยืดหยุ่น (Flexibility): คือ ความสามารถในการปรับเปลี่ยนจากสถานการณ์หนึ่งไปอีกสถานการณ์ได้อย่างอิสระ และสามารถคิดยืดหยุ่นเพื่อตอบสนองสถานการณ์ได้อย่างเหมาะสม หากเด็กมีปัญหาอาจแสดงพฤติกรรมดังต่อไปนี้

• มีความยากลำบากในการเปลี่ยนแปลง
• มีความยากลำบากในการเริ่มงานใหม่ก่อนที่จะงานแรกจะเสร็จสมบูรณ์
• มีความยากลำบากเมื่อมีการเปลี่ยนรูปแบบ (เช่น การแก้ปัญหาการบวกและลบในหน้าเดียวกัน)
• แสดงพฤติกรรมที่เอาจริงเอาจังมากเกินไป
• ไม่มีความยืดหยุ่น
• มีความยากลำบากในการแก้ไขปัญหาและข้อขัดแย้ง

ด้านสมาธิต่อเนื่อง (Sustain attention): คือ ความสามารถในการคงสมาธิ แม้จะมีสิ่งหันเหความสนใจ, มีความเมื่อยล้า, หรือความเบื่อหน่าย หากเด็กมีปัญหาอาจแสดงพฤติกรรมดังต่อไปนี้

• วอกแวกง่าย
• ทำงานขาดความต่อเนื่อง
• หลงลืม
• เหม่อ/ฝันกลางวัน
• ขาดความใส่ใจ ทำงานผิดพลาด
• มีความยากลำบากในการทำตามคำสั่งขั้นตอน
• มีความยากลำบากในการทำงานที่ได้รับมอบหมาย
• พฤติกรรมหลบเลี่ยงการทำงาน (เช่น คุยกับเพื่อนที่นั่งข้างๆ, เล่นกับสิ่งของใต้โต๊ะ)

ด้านการจัดการ/การวางแผน/การเริ่มต้น (Organization/Planning/Initiating): คือ ความสามารถในการกำหนดลำดับงาน การเล่น และการจัดเก็บข้อมูล, ความสามารถในการจัดการสิ่งที่จำเป็นสำหรับงานในปัจจุบันขณะและอนาคต, ความสามารถในการเริ่มต้นงานหรือกิจกรรม และสร้างแนวคิด ตอบสนอง และมีกลยุทธ์ในการแก้ไขปัญหา หากเด็กมีปัญหาอาจแสดงพฤติกรรมดังต่อไปนี้

• อาจลืมการบ้าน/อุปกรณ์
• ไม่สามารถจัดเตรียม และหาอุปกรณ์ หรือมีโต๊ะทำงาน/พื้นที่ทำงานรก
• มีความยากลำบากในการทำงานให้เสร็จทันเวลา (เช่น อาจประเมินเวลาทำงานผิด)
• มีความยากลำบากในการจัดการและแสดงแนวคิดในรูปแบบการพูด และ/หรือการเขียน
• ทำงานลวกๆ ไม่ตั้งใจ
• มีความยากลำบากในการตอบคำถามปลายเปิด
• มีความยากลำบากในการตัดสินใจ
• มีความยากลำบากในการเริ่มงานด้วยตนเอง
• มีความยากลำบากในการสร้างแนวคิด ตอบสนอง และแก้ไขปัญหา
• มีความยากลำบากในการแก้ไขปัญหาหลายลำดับขั้นตอน

ด้านการควบคุมอารมณ์ (Emotional control): คือ ความสามารถในการปรับเปลี่ยนการตอบสนองทางอารมณ์ โดยนำความคิดที่มีเหตุผลมารองรับความรู้สึก หากเด็กมีปัญหาอาจแสดงพฤติกรรมดังต่อไปนี้

• ปฏิกิริยาทางอารมณ์ไม่ตรงกับสถานการณ์ (เช่น เหตุการณ์เล็ก ๆ ก็กระตุ้นทำให้เกิดการตอบสนองทางอารมณ์ที่สูงได้)
• อาจหัวเราะจนเกินไปหรือร้องไห้ง่ายกับสิ่งกระตุ้นเพียงเล็กน้อย
• อาระวาดหรือระเบิดออกมา
• อารมณ์เสียง่าย/ อ่อนไหวมากเกินไป
• แสดงพฤติกรรมก้าวร้าว
• เข้มงวด / ขาดความยืดหยุ่นทางความคิด
• มีความอดทนต่อความหงุดหงิด/คับข้องใจได้น้อย
• ขาดวุฒิภาวะทางสังคม
• ไม่รับรู้เกี่ยวกับความคิด และ/หรือ ความรู้สึกของผู้อื่น

ด้านการตรวจสอบตนเอง (Self-monitoring): คือ ความสามารถในการตรวจสอบประสิทธิภาพของตนเอง เทียบกับมาตรฐานที่ต้องการ หรือที่ได้รับความคาดหวัง หากเด็กมีปัญหาอาจแสดงพฤติกรรมดังต่อไปนี้

• ไม่ใส่ใจ ทำงานผิดพลาด
• ทำงานรีบร้อน
• ไม่แสดงความภาคภูมิใจในงานของตนเอง
• มีความยากลำบากในการตรวจสอบงาน/การทบทวนซ้ำ
• ทำงานไม่เรียบร้อย
• ทำโดยไม่คิดไตร่ตรอง
• ไม่รับรู้ถึงการกระทำและผลกระทบต่อผู้อื่น
• มีความยากลำบากในการบริหารจัดการเวลา
• ขาดทักษะการปฏิบัติ
• ขาดความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น
• มีความยากลำบากในการทำงานให้เสร็จ

ด้านการให้เหตุผลเชิงนามธรรม/การสร้างความคิดรวบยอด/การตัดสินใจที่ดี (Abstract Reasoning/Concept Formation/Saliency Determination): คือ ความสามารถในการสร้างความเชื่อมโยง, สังเคราะห์ และ จัดหมวดหมู่ข้อมูล หากเด็กมีปัญหาอาจแสดงพฤติกรรมดังต่อไปนี้

• มีความยากลำบากกับมุมมองความคิด
• มีความยากลำบากกับการแก้ไขปัญหาเชิงสังคม
• อาจถามคำถามเดิมซ้ำๆ
• ยึดติดกับรูปธรรม หรือตัวอักษรมากเกินไป (Is a concrete, literal learner)
• มีความยากลำบากในการทำความเข้าใจสิ่งที่ไม่สามารถมองเห็น, ได้ยิน หรือสัมผัสได้
• มีความยากลำบากในการเรียงลำดับ/จัดการข้อมูล
• มีความยากลำบากกับแนวคิดเชิงนามธรรม
• มีความยากลำบากในการอ่านจับใจความ
• มีปัญหาในการสรุปข้อมูล
• จดจ่อมากเกินไปกับรายละเอียดจนไม่เห็นภาพรวม
• มีปัญหาในการคิดเชิงอนุมาน
• ติดขัดในงานที่ไม่มีโครงสร้างที่ชัดเจน หรือเมื่อไม่ได้รับคำสั่งที่เพียงพอ (การเขียนเรื่องราว)

***แปลและเรียบเรียงบทความจาก www.jerichoschools.org โดย Mind Brain & Body มิถุนายน 2564