ปัญหาการบูรณาการประสาทความรู้สึกในเด็กอัจฉริยะ ปัญญาเลิศ (Gifted Child)

Sensory Processing Problem in Gifted child

เด็กอัจฉริยะ ปัญญาเลิศ หรือเด็ก Gifted Child หมายความว่า ผู้ที่มีความสามารถโดดเด่น มีการใช้ทักษะความสามารถได้ดี มีสติปัญญาสูง มีความฉลาดในการเรียนรู้ มีความคิดสร้างสรรค์ และมีความสามารถในการเป็นผู้นำ¹ โดยเด็ก Gifted อาจแสดงลักษณะดังต่อไปนี้

ลักษณะของเด็ก Gifted Children²

ด้านสติปัญญา (Cognitive Traits)

• ช่างสังเกต (Very Observant)
• มีความอยากรู้ อยากเห็นแบบสุดโต่ง (Extremely Curious)
• แสดงความสนใจต่อบางสิ่งอย่างมาก (Intensive interests)
• มีความจำเป็นเลิศ (Excellent memory)
• คงช่วงความสนใจกับบางสิ่งได้นาน (Long attention span)
• ทักษะการใช้เหตุผลดีเลิศ (Excellent reasoning skills)
• พัฒนาการความคิดเชิงนามธรรม (abstraction) การสังเคราะห์ (synthesis) และการคิดรวบยอดเร็ว (conceptualization)
• เชื่อมโยงความสัมพันธ์ของแนวคิด (ideas) วัตถุประสงค์ (objects) และหลักความจริง (facts) ได้เร็ว
• ปรับเปลี่ยนความคิดได้เร็ว (Fluent and flexible thinking)
• มีความคิดที่ซับซ้อน
• ทักษะการแก้ไขปัญหาเป็นเลิศ
• เรียนรู้จากการฝึกฝนได้เร็ว
• มีจินตนาการสูง

ด้านสังคมและอารมณ์ (Social and Emotional Traits)

• มีความสนใจเกี่ยวกับปรัชญาสังคม (Interested in philosophical and social issues)
• อารมณ์อ่อนไหว ตอบสนองไว (very sensitive and emotionally)
• รักความยุติธรรม (fairness and injustice)
• เจ้าระเบียบ (Perfectionistic)
• มีอารมณ์ขบขัน (Well-Developed Sense of Humor)
• มีแรงจูงใจภายในสูง (intrinsically motivated)
• มีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้ปกครอง ครูหรือผู้ใหญ่

ด้านภาษา (Language Traits)

• ใช้คำศัพท์ได้ดี (Extensive vocabulary)
• อาจจะอ่านหนังสือเป็นเร็วกว่าวัย
• อ่านได้เร็ว
• มักถามในลักษณะที่ว่า “ถ้า....แล้ว....” (Asks “what if” questions)

ลักษณะอื่นๆ ที่อาจพบ (Additional Traits)

• ชอบเรียนรู้สิ่งใหม่
• ชอบกิจกรรมที่ต้องใช้ความคิด
• เล่นโดยใช้ความคิด (Displays intellectual playfulness)
• ชอบหนังสือของเด็กที่โตกว่าวัย

ความไม่สอดคล้องกันในพัฒนาการด้านต่างๆ ของเด็กปัญญาเลิศ (Asynchronous development of Gifted children)³

ในเด็กทั่วไปพัฒนาการทางด้านความคิด (Intellectual) ด้านร่างกาย (physical) และด้านอารมณ์ (emotional) มักมีการพัฒนาในระดับที่เท่าๆ กัน เมื่อเทียบกับอายุเด็ก แต่ในเด็ก Gifted นั้นพัฒนาการแต่ละด้านที่กล่าวมาอาจเร็ว หรือช้า แตกต่างกันไป เช่น เด็ก Gifted อายุ 3 ขวบอาจมีพัฒนาการดังนี้

- พัฒนาการทางด้านความคิดและสติปัญญา (Intellectual ability) เท่ากับเด็กอายุ 6 ขวบ

- พัฒนาการทางด้านร่างกาย (Physical ability) เท่ากับเด็กอายุ 3 ขวบ

- พัฒนาการทางด้านอารมณ์ (Emotional maturity) เท่ากับเด็กอายุ 2 ขวบ

หรือ

- พัฒนาการทางด้านความคิดและสติปัญญา (Intellectual ability) เท่ากับเด็กอายุ 7 ขวบ

- พัฒนาการทางด้านร่างกาย (Physical ability) เท่ากับเด็กอายุ 3 ขวบ

- พัฒนาการทางด้านอารมณ์ (Emotional maturity) เท่ากับเด็กอายุ 4 ขวบ

หรือ

- พัฒนาการทางด้านความคิดและสติปัญญา (Intellectual ability) เท่ากับเด็กอายุ 6 ขวบ

- พัฒนาการทางด้านร่างกาย (Physical ability) เท่ากับเด็กอายุ 2 ขวบ

- พัฒนาการทางด้านอารมณ์ (Emotional maturity) เท่ากับเด็กอายุ 3 ขวบ

ปัญหาที่อาจพบในเด็ก Gifted child⁴

• อาจมีความยากลำบากในการทำงานง่ายๆ เช่น การเขียนพื้นฐาน การสะกด หรือเลขคณิตอย่างง่าย แต่กลับทำสิ่งที่ซับซ้อนบางอย่างได้ เช่น เข้าใจหลักการทางคณิตศาสตร์ที่ซับซ้อน สนทนาโดยใช้ภาษาที่ซับซ้อนได้ หรือมีทักษะทางคอมพิวเตอร์ที่สูง
• มีความยากลำบากในการเขียน (written expression) การใช้ดินสอ สับสนเกี่ยวกับตัวเลข หรือตัวหนังสือ
• ด้านการพูด และความสามารถต่างๆ ไม่ไปในทิศทางเดียวกัน
• มีปัญหาการเรียนบางด้าน (poor performance in one or more academic areas)
• ขาดทักษะการจัดการ (organization skill)
• ขาดทักษะทางสังคม (poor social skill)
• ดื้อ ไม่เชื่อฟัง
• อารมณ์อ่อนไหวต่อคำติเตียน
• หงุดหงิดง่าย
• ก่อกวนห้องเรียน
• มีความอยากที่จะประสบความสำเร็จมาก และกลัวความผิดพลาด ล้มเหลว⁵
• จดจ่อ และหมกมุ่นเฉพาะสิ่งที่ตนเองสนใจ⁵

ปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ และสังคมที่มักพบในเด็ก Gifted นั้นอาจเกิดขึ้นจากความบกพร่องในการบูรณาการประสาทความรู้สึก (Sensory Processing/Integration Disorder) โดยจากการวิจัยของ Douglas R. Gere¹ พบว่าเด็ก Gifted มีระบบประสาทที่ไวต่อสิ่งแวดล้อม และการตอบสนองทางอารมณ์และพฤติกรรมที่ไวกว่าเด็กทั่วไป ซึ่งอาจเกิดจากการตอบสนองที่มากเกินไปของระบบประสาทความรู้สึก (Sensory Over-Responsive) ทำให้เกิดภาวะระบบประสาทถูกกระตุ้นมากจนเกินไป⁵ (sensory overload) ส่งผลให้มีปัญหาทางอารมณ์ และพฤติกรรม เช่น หงุดหงิดง่าย ขี้โมโห หลีกหนี แยกตัว เป็นต้น

การศึกษาปัญหาการบูรณาการประสาทความรู้สึก (SPD) ในเด็ก Gifted พบว่า⁶

• กรณีศึกษานำร่อง (pilot study) โดยมูลนิธิ SPD Foundation พบว่าเด็ก 35% จากกลุ่มตัวอย่างจำนวน 500 คน จากศูนย์อัจฉริยภาพเด็กและเยาวชน มีอาการพร่องในการบูรณาการระบบประสาทความรู้สึก (SPD) อย่างมีนัยสำคัญ
  • การศึกษาอื่นๆ พบว่า เกือบร้อยละ 17 ของเด็กปัญญาเลิศ (gifted children) จากศูนย์ต่างๆ มีปัญหาอื่นๆ ร่วมด้วย (coexisting disorder) ซึ่งรวมถึงภาวะบกพร่องในการบูรณาการประสาทความรู้สึก (SPD)
  • ความบกพร่องในการบูรณาการประสาทความรู้สึก (SPD) ในเด็กปัญญาเลิศ (gifted) อาจเป็นปัจจัยทางด้านลบต่อพัฒนาการทางด้านสติปัญญา ความรู้ความเข้าใจ อารมณ์  สังคม และพัฒนาการการเคลื่อนไหว (motor development)
  • หากปัญหาต่างๆ ที่พบร่วมด้วยไม่ได้รับการพัฒนา ไม่ว่าจะเป็นความบกพร่องทางการเรียนรู้บางด้าน (LD) หรือปัญหาในการบูรณาการประสารทความรู้สึก (SPD) จะส่งผลกระทบต่อพัฒนาการทางด้านสังคม อารมณ์อย่างถาวรจนถึงวัยผู้ใหญ่
  • เด็กปัญญาเลิศ (gifted) ส่วนใหญ่มีปัญหาการบูรณาการประสาทความรู้สึก (SPD) ในส่วนของการปรับระดับข้อมูลความรู้สึก (Sensory Modulation Disorder) แต่บางคนอาจมีปัญหาบูรณาการประสาทความรู้สึกในส่วนของการรับความรู้สึกเคลื่อนไหว (Sensory-Base Motor Disorder) ในด้านการวางแผนการเคลื่อนไหว (Dyspraxia)
  • ความสูงของระดับสติปัญญาในเด็กปัญญาเลิศ (level of giftedness) มีความสัมพันธ์กับระดับการตอบสนองที่มากเกินไปต่อความรู้สึกเจ็บปวด เสียง การสัมผัส และการรับกลิ่น

                เปรียบเหมือนดาบสองคมสำหรับเด็กอัจฉริยะ ปัญญาเลิศ (Gifted) ที่มีความฉลาด และระดับสติปัญญาสูงโดดเด่นกว่าเด็กทั่วไป ทำให้เกิดการเรียนรู้สิ่งต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว แต่การตระหนักและตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นที่มากเกินไปนั้นทำให้หนึ่งในสามของเด็กกลุ่มนี้มีปัญหาการควบคุมอารมณ์ และพฤติกรรมของตนเอง (Regulation) ส่งผลต่อพัฒนาการทางด้านสังคมและการปรับตัวของเด็ก หากพบว่าเด็กมีลักษณะเข้าข่ายเด็กปัญญาเลิศ (Gifted) แต่มีการตอบสนองที่มากเกินไปของระบบประสาทรับความรู้สึก (Sensory Over-responsive) จนกระทบต่อพัฒนาการความสามารถตามวัยของเด็ก ควรแนะนำให้ปรึกษาแพทย์ หรือนักกิจกรรมบำบัดที่มีความรู้ในด้านการบูรณาการประสาทความรู้สึก (Sensory Processing/Integration)

เรียบเรียงโดย ครูต้น นักกิจกรรมบำบัด ศูนย์กระตุ้นพัฒนาการเด็ก Mind Brain & Body 23 กรกฎาคม 2558

Reference

1. Douglas R. Gere,.. “Sensory sensitivities of gifted children” American Journal of Occupation Therapy (2009) สืบค้นได้จาก http://ajot.aota.org/article.aspx?articleid=1865840&resultClick=3 (มกราคม 2556)
2. Carol Bainbridge., “Characteristics of gifted Children” สืบค้นจาก http://giftedkids.about.com/od/gifted101/a/giftedtraits.htm (กรกฎาคม 2558)
3. Carol Bainbridge., “Asynchronous Development” สืบค้นจาก http://giftedkids.about.com/od/glossary/g/asynchronous.htm (กรกฎาคม 2558)
4. Ministry of Education TE TAHUHU O TE MATAURANGA “Characteristics of Twice exceptional students” สืบค้นได้จาก   http://gifted.tki.org.nz/For-schools-and-teachers/Twice-exceptional-2E-students/Characteristics (กรกฎาคม 2558)
5. Angie Voss, OTR, “The Gifted and Sensory Connection” สืบค้นจาก  http://asensorylife.com/the-gifted-and-sensory-connection.html (กรกฎาคม 2558)
6. Paula Jarrard, MS OTR, “Sensory Issues in Gifted Children: Synthesis of the Literature”, edited by LJ Miller March, 2008 สืบค้นจาก http://www.spdfoundation.net/about-sensory-processing-disorder/gifted/ (กรกฎาคม 2558)